Sinuzit Nedir?

Sinüzit tanımını yapmadan önce sinüsleri anlatmak en doğrusu olacaktır. Sinüsler, burun çevresindeki kafa kemikleri içinde yer alan havalı boşluklardır ve her biri kendi yolları ile burun içine açılır. İnsanda 5 çift sinüs bulunur:

Yanak sinüsleri (maksiller sinüsler)

Alın sinüsleri (frontal sinüsler)

Gözlerin arasındaki sinüsler (ön ve arka ethmoid sinüsler)

Kafamızın ortasında burun arkasında yer alan sinüsler (sfenoid sinüsler)

Sinüslerin bebeklerde ve çocuklarda durumu farklıdır , büyümesi 12-13 yaşa kadar devam eder ve erişkin şekline 20-22 yaşlarında kavuşur bu yüz gelişiminin tamamlanması ile alakalıdır.

Sinüsler normal salgı (mukus) oluşturan burun sisteminin bir parçasıdır. Normal olarak burun ve sinüsler günde yaklaşık olarak yarım litre mukus salgılar. Üretilen mukus burun örtüsü (mukoza) üzerinde hareket ederek toz parçacıklarını, bakterileri, virüsleri ve diğer havayla taşınan partikülleri süpürür ve burnun gerisine genze doğru yıkarlar. Daha sonra bu mukus geriye boğaza süzülür ve yutulur. İçindeki parçacıklar ve bakteriler mide asidi tarafından parçalanır. Birçok insan bunun farkına bile varmaz çünkü bu normal bir fizyolojik olaydır.

Sinüzitin tanımı yapacak olursam ;sinüzit akut veya kronik fark etmeden burun etrafına yerleşmiş sinüsleri döşeyen mukozanın iltihabını belirten genel bir tanımdır. Sadece sinüs mukozasının tutulup burun mukozasının etkilenmediği bir durum söz konusu olamayacağı için aslında çoğu zaman bir rinit yani nezle tablosu da eşlik edecektir. Üretilen mukus miktarı artar ve fakat mukus burun içindeki mukoza ödemi nedeniyle sinüslerin içinden buruna atılamaz ve birikmeye başlar. Burada enfeksiyon nedeniyle mukosiliyer aktivite dediğimiz mukusun hareketini sağlayan tüylü hücrelerin fonksiyonun bozulması da etkili bir faktördür. Sonuçta sinüslerde yoğun mukus birikir ve mukus içinde bakterilerin çoğalması ile enfekte bir mukus haline gelir ve daha da yoğunlaşır, burun tıkanıklığı, sarı-yeşil akıntı, baş ağrısı ve koku almada güçlük gibi belirtilerle kendini gösteren sinüzit tablosu ortaya çıkar.

Sinüzitin belirtileri kişiden kişiye değişir. Genelde insanlar başı veya yüzü ağrıdığında sinüzit olduğunu düşünürler, oysa sinüzit kendisini ağrı ile çok az fark ettirir. Çoğu zaman ağrı ile yüzde hissedilen basınç birbirine karıştırılır.  Sinüzitte ağrı oranı %5 civarında seyreder. Sinüzitte daha ön planda olan şikayetler, burun tıkanıklığı, sesteki bozulma, yüzde dolgunluk hissi ve burun akıntısı olarak biliniyor. Genel olarak sinüzit belirtileri bu şekilde tanımlanabilir;

Geceleri veya sabaha karşı ortaya çıkan inatçı öksürük- ki bu geniz akıntısına bağlıdır.

Sarı-yeşil renkli koyu kıvamlı burun akıntısı,

Göz çevresinde basınç hissi,

Burunda kötü koku, koku alma bozukluğu, bazen mide bulantısı

Burun tıkanıklığı ve horlama,

Bazen ateş yükselmesi

Geniz akıntısı ile birlikte bazen boğazda yanma,

Uzun süre geçmeyen baş ağrısı

Sinüzitin pek çok farklı nedeni olmakla birlikte en sık görülen nedenleri şöyledir;

Viral üst solunum yolu enfeksiyonları (ÜSYE): Sinüzitin en sık nedenidir. Burun mukozasında viral enfeksiyona bağlı ödem ve inflamasyon ile sinüs boşalma kanallarının tıkanır, aynı zamanda üretilen mukus miktarı artar, mukusun yoğunluğu artar ve ostiumları tıkar, sinüsler içinde salgı birikir ve sinüs havlanmasında bozulmaya neden olur. Viral enfeksiyon olarak başlamış olsa da sonrasında mukus içinde bakteriyel çoğalma olur ve sinüzit oluşur.

Alerjiye bağlı da mukoza ödemi ile sinüs ostiumlarında tıkanma sinüzite sebep olabilir.

Burun orta duvar eğriliği ( septum deviasyonu)

Burun içindeki mukoza kaynaklı alerjik polipler

Burun eti büyümeleri (konka hipertrofisi) gibi sinüs boşalma kanallarını daraltan ya da tıkayan anatomik patolojiler

Çocuklarda görülen büyümüş geniz etleri

Sinüzit; burun tıkanıklığı, alın bölgesinde ağrı, halsizlik ve yorgunluk, gece ağzı açarak uyuma, horlama gibi sorunların yanı sıra yaşam kalitesinde de uzun vadede düşmeye neden olmaktadır. Aslında temelinde burun içinde anatomik engellerin kendisi de günlük hayatta solunumda problem yarattığı için uyku sırasında zorlanmalara sebep olduğu için yaşam kalitesini düşürecektir.

Sinüzitle ilgili en merak edilen sorulardan biri ıslak saç ile dışarı çıkmanın sinüzite neden olup olmayacağıdır. Burnunda alerjiye bağlı konka büyümesi olan, alerjik polipleri olan kişiler veay akut viral üst solunum yolu enfeksiyonu olup ıslak saçla dışarı çıkan kişilerde burun mukozasında sıcak-soğuk değişimine bağlı ödem oluşacağından ve bu durumda sinüs deliklerini kapatacağından sinüzit olma riskini arttırır. Fakat bunu bir sinüzit sebebi olarak saymak mümkün değildir.

Sinüzite baş ağarışı %5 oranlarında olsa da , gerçekleştiğinde  oldukça şiddetli ve hayat kalitesini etkileyen bir ağrıya neden olabilir. Merak edilen ve sorulan sorulardan biri de bu ağrının hangi mekanizma ile gerçekleştiğidir.  Burun çevresindeki hava dolu boşluklar olan sinüslerden köken alan baş ağrısı nedenleri kısaca;

Mukozal temas yüzeyleri ve vuran ağrılar

Havalanma yetersizliği ve oluşan negatif basınç

İltihabi dokuların veya polip gibi normalde olmayan yapıların çevre dokulara basıncı sonucu ortaya çıkanlar şeklinde sıralanabilir.

Çoğu zaman birden fazla sinüste problem yaşanır. Dolayısı ile ortaya çıkan şikayetler de etkilenen sinüslere göre değişkenlik gösterecektir. Bunun dışında sinüzit durumunda yansıyan ağrılar da olacaktır. Burada da yine etkilenen sinüslere göre yansıyan ağrı bölgesi de değişir. Yanak sinüslerindeki problemlerde ağrı üst dişlerde, elmacık kemiğinde hissedilirken göz yanı sinüslerindeki problemlerde gözlere vuran ağrı olacaktır. Alın sinüsünde ağrı daha çok alın ve göz çevresine yansıyacaktır. Bazen kronik sinüzite sinüs içinde oluşan kistler de eşlik edecektir, eğer kist sinüsün içini tamamen kaplar ve tıkarsa ağrı şiddetli bir baskı şeklinde hissedilecektir. Sinüs içerisinde bulunan hava normal anatomik yapıya sahip hastalarda dışarıda bulunan hava ile aynı atmosferik basınçtadır. Eğer sinüs girişleri kapalı olursa sinüs içindeki hava çevre dokular tarafından emilir ve negatif basınç oluşur sonuçta bu negatif basınç vakum etkisi oluşturarak baş ağrısına neden olur. Sinüs girişini tıkayan problem ortadan kaldırıldığında ağrı da geçecektir.

Akut sinüzit yeni başlayan bir üst solunum yolu enfeksiyonu ile oluşmuşsa üst solunum yolu enfeksiyonuna neden olan etkene yönelik medikal tedavi ile çözüm sağlanacaktır. Alerjik rinit nedeniyle oluşan sinüzitte alerji tedavisine ek olarak bakteriyel bir enfeksiyon eklenmişse ona yönelik medikal tedavi çözüm sağlayacaktır. Sonuçta akut sinüzit ilaç tedavisi ile çözülebilen bir durumdur. Kronik sinüzit ise cerrahi tedavi ile çözülebilir. Varsa anatomik engeller ortadan kaldırılmalı ve sinüs havalanması sağlanmalıdır. Sinüs içindeki kistik yapılar, polipler, mukozal kalınlaşmalar temizlenmeli ve giriş delikleri açılmalıdır. Kronik sinüzitin ilaç tedavisi ile çözümü yoktur fakat özellikle alerjik rinite bağlı ve alerjik polip nedeniyle oluşan kronik sinüzitlerde ameliyat sonrası koruyucu ilaç tedavileri ile tekrar polip ve sinüzit oluşumu geciktirilebilir ve hatta önlenebilir.